آخرت جهانی است كه در آن روح از اسارت ماده رها می شود تا در هستی مطلق در حال یقین و یا به عبارت دیگر با حقایق الهی نامتناهی زندگی كند اولیاء خدا آن را می بینند و در آن زندگی می كنند زیرا آنان نفس خود را به مرگ معنوی و پیش از آنكه به مرگ طبیعی بمیرند از طریق مجاهده و عبادت می میرند و به این سخن عمل كرده اند، گفته پیامبر ﷺ : ( موتوا قبل أن تموتوا) (1) ( بمیرید پیش از آنكه بمیرید) .
از این رو آنان با مرگ طبیعی نمی میرند بلكه از حالتی به حالت دیگر و از جهانی به جهانی منتقل میگردند آنان با آخرت در دنیا هستند و با دنیا در آخرت و از هیچكدام جدا نمی شوند زیرا آنها پیكره های صمدانی و چلچراغ های نورانی هستند كه به خدا بر پا هستند. پس هر كس به مرحله حقایق برسد به آخرت و یا حقیقت یقینی ابدی دست یافته است پس آخرت آغاز انجام و نهایت خلود ابدی است.
حاشيه ها:
(١) این حدیث در «تحفة الأحوذی»، جلد ۶، صفحه ۵۱۵ آمده است: (موتوا قبل أن تموتوا و حاسبوا أنفسکم قبل أن تحاسبوا). اما در «کشف الخفاء» نوشته عجلونی، جلد ۲، صفحه ۳۸۴، به شماره ۲۶۶۹ با تصحیح چنین آمده است: «حافظ ابن حجر آن را ثابت دانسته و قاری گفته است که این از کلام صوفیان است و به این معناست که اختیاری از شهوات دست بکشید قبل از اینکه با مرگ حقیقی مجبور به ترک آنها شوید.»
در حاشیه السندی بر ابن ماجه، جلد ۱، صفحه ۱۱۲، چنین آمده است: «گفته شده (موتوا قبل أن تموتوا) یا مقصود از مرگ در این عبارت غیبت از عالم شهادت با غرق شدن در ذکر خدا و ملکوت او و جذب به جناب قدس اوست. و گفته شده که منظور این است که او درد مرگ را در راه خدا چشیده و زنده مانده است، بنابراین وقتی از سختی‌های راه خدا چشیده، گویا که مرده است. و همچنین گفته شده که این تعبیر مجازی است و اینکه او به شهادت خواهد رسید.»
در «تبیین الحقائق» شرح «کنز الدقائق»، جلد ۴، صفحه ۲۲۶، آمده است: «کشتن نفس با انتخاب جدایی از وطن، دوستان، برادران، اهل و فرزندان و مشابهت با مردگان در پوشیدن دو لباس مانند کفن و ممانعت از رفع آلودگی.»
و همچنین آمده است: «موتوا قبل أن تموتوا» و در این امانت اختیاری، زندگی پاک و ابدی و سرمدی حاصل می شود.
سخاوی در «المقاصد الحسنه»، جلد ۱، صفحه ۲۵۸، نیز به این حدیث اشاره کرده است. همچنین این حدیث در تفاسیر قدیمی از جمله «تفسیر نیشابوری» جلد ۱، صفحه ۲۴۹، که گفته است: «جهاد اکبر: (موتوا قبل أن تموتوا)» و «اسماعیل حقی بروسوی» در تفسیر «روح البیان»، جلد ۱۵، صفحه ۳۱۹ ذکر شده است.
منبع :
السيد الشيخ محمد الكسنزان -موسوعة الكسنزان فيما اصطلح عليه اهل التصوف والعرفان-ج1مادة (أ خ ر) .
