فراروانشناسی بنا بر تعریف روانشناس و فراروانشناس معروف جان بالمر عبارت است از:” مطالعه علمی پدیده های معینی که غیر طبیعی به نظر میرسند یا ممکن است غیر طبیعی باشند.”
پس پدیده های فراروانشناسی از نظر دانشمندان هنوز در دست بررسی و آزمایش است، زیرا هنوز نظریه قطعی از هیچگونه از علوم مختلف ارائه نشده که بتواند توجیه شایسته و قابل قبولی برای این پدیده های فراطبیعی ارائه دهد. برخی از این پدیده های فراروانشناختی عبارتند از:
تحریک فراطبیعی
در این پدیده اجسام بدون تماس مستقیم (تماس دست یا استفاده از وسیله یا هوا برای انتقال اثر یا …) حرکت میکنند یا تحت تاثیر قرار میگیرند و اثر تحریک بر آنها مشاهده میشود.
تله پاتی
در این حالت بدون استفاده از حواس پنجگانه، افکار و تصاویر ذهنی بین دو موجود ذهنی رد و بدل میشوند.
پیشگویی
در این پدیده فرد قبل از روی دادن حادثه از وقوع آن مطلع میشود.
حس دوربرد
در این مورد شخص از حادثه یا جسمی دور بدون استفاده از حواس پنجگانه اطلاعات کسب میکند.
کشاندن
این پدیده اشاره به قدرت بعضی اشخاص دارد که با آن میتوانند اجسام واقع در اماکن بسیار دور را با سرعت بسیار زیاد و بدون استفاده از وسایل مرئی به سمت خود بکشانند.
تکوین
کسی که این توانایی را دارد میتواند ناگهان وسیله ای را که قبلا وجود نداشته به وجود آورد.
قطعا موارد فوق تمامی حالت های فراروانشناختی را شامل نمیشوند، اما پدیده های اصلی آن را دربر میگیرند.
حال اگر به مبحث رسومات بت پرستی بپردازیم خواهیم دید که بعضی از فعالیت ها، در افعال سحری و دینی بسیاری از جوامع، به ویژه جوامعی که کمتر از تمدنهای غربی معاصر تاثیر پذیرفته اند وجود دارند. مثلا در رقص خورشیدی که سرخپوستان امریکای شمالی انجام میدهند، رهبر رقاصان، گیاه مریم گلی را به سینه تمام رقاصان که سوگند یاد کرده اند در این فعالیت ها شرکت کنند، میمالد. سپس با استفاده از کارد مخصوص این مراسم، شکاف های کوچکی روی قسمت بالایی پوست سینه تمامی شرکت کنندگان ایجاد میکند (که غالبا بدون خونریزی انجام میپذیرد) و پس از آن در این شکاف ها یک یا دو سیخ فرو میکند.
جیس مکلینون دانشمند فرانسوی میگوید در یک جشنواره دینی سالانه در سریلانکا شرکت کنندگان هندو و بودا در گونه و دستهایشان سیخ فرو میکنند و برخی دیگر خود را از چارچوب های چوبی با قلاب هایی که در پشتشان ثابت شده، آویزان میکنند.
در سنگاپور نیز رسمی آیینی مربوط به بت پرستی وجود دارد که چینی هایی تابع برخی مذاهب مشخص آن را برگزار میکنند و در آن یک راهب در گونه و گردن خود سیخ فرو میکند و در هندوستان نیز راهبان بدون اینکه دردی احساس کنند با شمشیر اقدام به خودزنی میکنند.
اینها تنها نمونه هایی از فعالیت های خارق العاده بسیاری هستند که در تعداد زیادی از جوامع انجام میشوند و گاه بسیار به فعالیت های درویشی شبیه هستند و اساسا بر پایه رسوم بت پرستی بنا نهاده شده اند.
اما ما در اینجا قصد نداریم نظر و تفسیر خود را در برابر پدیده های فراروانشناختی یا آیین های بت پرستی ارایه دهیم، بلکه میخواهیم مهم ترین تفاوت های بین تمام پدیده های ماورا طبیعه موجود (تحت هر اسمی که باشند) را با فعالیت های درویشی در طریقت علیای قادری کسنزانی بیان کنیم.
تفاوت بین فعالیت های درویشی و سایر فعالیت های مشابه در واقع تفاوت هایی ذاتی و اساسی است و عبارت است از مرزها و محدودیت هایی که جز درویشان، کس دیگری از انجام دهندگان اعمال ماورا الطبیعه نمیتواند از آنها پا فراتر بگذارد. این تفاوتها به طور خلاصه عبارتند از:
یک: بیشتر محققین تاکید کرده اند که غیر دراویش تنها در شرایط معینی قادر به انجام این فعالیتها هستند و حتما باید قبل از انجام این کارها خود را آماده سازند که این پروسه آماده سازی گاهی بسیار طول میکشد.
برای مثال دانشمد روانشناس “کولین وارد” اشاره میکند که بعضی از هندوها قبل از انجام فعالیت های ماورا الطبیعه خود، یک مرحله آماده سازی دارند که معمولا یک هفته طول میکشد که باید در آن بشدت نفس خود را کنترل کرده و از یک برنامه غذایی و ساعت خواب دقیق پیروی کنند. وی همچنین اشاره میکند که در این ایام آنها تنها روزی یک وعده سبزیجات میخورند و ساعات خواب شبانه را نیز کاهش میدهند.
همچنین باید از استعمال دخانیات و نوشیدن الکل و روابط جنسی و فعالیت های اجتماعی نیز دوری کنند و به غیر از این موارد چندین عمل دیگر نیز باید برای آماده سازی خود انجام دهند. بنابراین تفاوت اساسی فعالیت های خارق العاده آنان با مریدان طریقت در این است که درویشان ما پس از آن که اذن فعالیت ماوراطبیعی درویشی دریافت میکنند، بر خلاف آنها هر گاه بخواهند و اراده کنند، بدون نیاز به فرآیند آماده سازی یا هر گونه تمرین، فعالیت های خود را شروع میکنند. زیرا استمداد تنها یک یا دو ثانیه زمان میبرد و معمولا مرید همزمان با آماده کردن ابزار فعالیت خود این کار را انجام میدهد.
خیلی مواقع یکی از حضار ناگهان از مریدی که در حال ارشاد و راهنمایی درباره طریقت است، میخواهد که برهانی عرضه کند و در آن حال مرید نیاز دارد که فعالیتی ماوراطبیعه از خود نمایش دهد.
دو: بسیاری از غیر مریدانی که این کارهای خارق العاده را انجام میدهند، تنها در ایام مشخصی در سال و در ضمن جشنواره ها و مناسبتهای دینی خاصی دست به انجام چنین اقداماتی میزنند و در باقی اوقات سال از انجام آن عاجز هستند.
اما برعکس آنها مرید کسنزانی میتواند در هر جا که بخواهد، چه داخل تکایا و چه خارج آن، فعالیت های درویشی را انجام دهد و این فعالیت ها برای او یکی از وسایل ارشاد به سوی طریقت محسوب میگردد. این ارشاد همیشه و در هر مکان واجب است و بنابراین بسیاری از مریدان در همه ایام سال و در تمامی نقاط جهان به انجام این فعالیتها مشغول هستند.
سه: تفاوت بزرگی بین شدت این فعالیت ها در بین مریدان و غیرمریدان وجود دارد که این فرق خود گویای نکات مهمی است. مقایسه جسمی که مورد اصابت ضربات کوچک، در فواصل زمانی دور قرار میگیرد با جسم مرید که به صورت شبه روزانه مورد اصابت ضربات سخت و در ناحیهای یکسان از جسم قرار میگیرد، خود دلالتی دیگر به تفاوت آشکار بین فعالیت های مریدان با غیرمریدان دارد.
باید اشاره کنیم که جسم انسان هرگز با اینگونه فعالیت ها خو نمیگیرد و با آنها سازش پیدا نمیکند و در هر بار فعالیت، بدن خود را در معرض همان خطراتی قرار میدهد که در شرایط عادی در معرض آن قرار می گیرد. به کلام دیگر ممکن نیست عضلات سینه به فرورفتن سیخ در خود عادت کنند یا اعضای دستگاه هاضمه نمیتوانند به هضم قطعات شیشه و تیغ عادت کنند.
چهار: بیشتر غیرمریدان یک قسمت یا مناطق خاصی از بدن را برای انجام این فعالیت ها انتخاب میکنند.
مثلا سرخپوستان قبایل دشت در جشن رقص خورشید ناحیه پوست سینه را انتخاب میکنند و هندوها و بودایی ها در سری لانکا بر زبان و گونه ها و پوست پشت تمرکز مینمایند؛ در حالی که دراویش طریقت در فعالیت های درویشی خود قسمت های بسیاری از بدن خود را درگیر میکنند.
پنج: محققان میگویند که غیرمریدان در فعالیت های خود اجسام تیز را تنها در قسمت خارجی پوست فرو میکنند، در حالی که مریدان سیخ ها را تا عمق بدنشان فرو میبرند.
شش: در حالی که محققان دریافته اند که در فعالیت های غیرمریدان، افراد خبره آن هم پس از تمرین طولانی اقدام به فرو کردن ادوات تیز میکنند، مریدان هیچگونه تمرین و آموزشی در این باره دریافت نمیکنند.
میتوان گفت که مهمترین تفاوت در این است که فعالیت های درویشی، فعالیت هایی هستند که تکرار در آنها به صورت ١٠٠% موفقیت آمیز انجام میگیرد؛ بدین معنا که هر کس بخواهد (چه مرید چه غیر مرید) و هر وقت که بخواهد میتواند بعد از طلب رخصت از شیخ این فعالیتها را انجام دهد که این امر بدون شک در هیچ پدیده خارق العاده دیگری ثبت نشده است. این نوعی برتری است که بسیار از رویدادها و نیروهای فراروانشناختی که وابسته به زمان و مکان هستند والاتر است؛ به عبارت دیگر زمان و مکان آن تحت سیطره هیچکس درنخواهد آمد.
