حضرت عبدالقادرگیلانی (ق) در صفحه و 15 16 كتاب فتوح الغیب می گوید : ( پیامبران از نظر هوی معصومند و بقیه خلق، از انس و جن كه مورد تكلیف قرار گرفتهاند از این امر معصوم نیستند و تنها اولیا ازهوی و ابدال از اراده معصومند.در ابتدا بر آنیم تا معنی كلمه عصمت را توضیح دهیم. شریف جرجانی در تعریفات خود در مورد عصمت می گوید : ملكهء اجتناب از گناهان با وجود توان انجام دادن آن، این ملكه آنطور كه امام غزالی می گوید : فیضی الهی است كه به انسان توان می دهد تا به خیر رو كرده و از شر رو برگرداند تا آنجا كه این امر برایش درونی و نامحسوس می گردد. خداوند در این مورد می فرماید: ولَقَدهمتبِهوهمبِها لَولَا أَنْ رأَى برْهانَ ربه ( یوسف/ . 24 یعنی: و در حقیقت (آن زن )آهنگ وى كرد و (یوسف نیز ) اگر برهان پروردگارش را ندیده بود آهنگ او می كرد. آنطور كه تاج الدین سبكی می گوید، تمام امت بر عصمت انبیاء در آن چیز هائی كه به تبلیغ و غیر آن مربوط است اجماع دارندآنطور كه شیخ اكبر، ابن عربی می گوید : نزد صوفیه اختلافی بین (حفظ) اولیاء و (عصمت) انبیاء وجود ندارد. مگر اینكه به خاطر حفظ ادب در مورد پیامبر ما، برای ولی از كلمه حفظ استفاده می كنیم زیرا به خاطر علمی كه تجلی الهی به قلب اولیاء عطا كرده است شیطان راهی برای نفوذ به آن ندارد بعضی از مشایخ برآنند كه بین حفظ و عصمت تفاوت وجود دارد، به این معنا كه عصمت هم مربوط به قبل و هم بعد از نبوت بوده و حفظ تنها همزمان با ولایت است نه قبل از آن و اما در توضیح سخن حضرت شیخ عبدالقادر گیلانی باید گفت : هوی نزد غوث اعظم (ق) تمایل نفس است به دنیا و وابستگی اش به مخلوقات. ایشان می فرماید : ای صاحب هوی، رغبت تو به دنیا است در حالیكه تمایل آن قوم (اولیاء) به آخرت است. تو دنیا را می بینی و آنهاپروردگار زمین و آسمان را می بینند. تو با خلق انس گرفته ای و آنها با حق انس گرفته اند. قلب تو وابسته به كسی است كه بر روی زمین است و قلب آن قوم وابسته به پروردگار عرش است این سخن به آن معنا است كه باطن انبیاء علیهم السلام از امیال و خواهش هائی كه حتی برای یك چشم برهم زدن مانع میان آنها و خدای تعالی می شود معصوم است . حفظ اولیاء نیز همینطور است .
اولیاء كسانی هستند كه در اینجا با لفظ (قوم) نامیده شده اند و اما اراده نزد غوث اعظم ( ق) عبارت است از: بر انگیخته شدن قلب در طلب حق سبحانه، و ترك هر چیز غیر از او، پس بنده باید اراده كردن برای به دست آوردن بهره های دنیائی را ترك كند و تنها ارادهء مولا نماید. همانا خداوند قلب ابدال را از اراده كردن برای هر چیز غیر از خودش محفوظ می دارد. آنها جز وجه كریم خداوند و رضایتش چیزی نمی خواهند و حتی میل به بهشت و ترس از جهنم نیز باعث غفلت آنان از خداوند می شود .
