مراتب الفت

شیخ عمر بن سعید فتوتی می­گوید:

خداوند متعال با تجانس و تأنیس، در میان اشکال مختلف، پیوند و الفت ایجاد کرد زیرا همه‌ی آنها از یک منبعِ فطرت هستند. چنانچه خداوند می­فرماید: «خَلَقْتُ بِیَدَیَّ: با دستان قدرت خود آفرید.» (۱).

و نیز از منظر فطرت خاص، با تجانس و تانیس، در میان روح­ها، پیوند و الفت ایجاد کرد چنانچه خداوند می‌فرماید:« وَنَفَخْتُ فیهِ مِنْ روحی: از روح خود در او دمیدم»(۲).

و با بازبینی همین صفتِ تجانس، در میان دل­ ها نیز پیوند و الفت ایجاد نمود و این حدیث به این نکته اشاره دارد: «بین إصبعین من أصابع الرحمن: دل‌‌های آدمیان بین دو انگشت از انگشت‌‌های خدا قرار دارد»(۳).

با تجانس و همگونیِ عقول، در میان عقلها نیز پیوند و الفت ایجاد کرد که ماهیت ذاتیشان است و درموردشان گفته شده: «العقل أول ما صدر من الباری: عقل، نخستین صادر از خالق است»….

و با مطالعه انوار در میان اسرار، الفت ایجاد کرد و پیش از آنکه انوار غیب را، از طریق موافقت ارواح از جهت هم مقامیشان در فرمانبرداری، دیدن آیات و نشانه ­ها، پیروزی با کرامات، موافقت ارواح با مؤانست آنها، هم ­مقامیشان در مشاهدات، رفتارشان در مسالک مراقبات و محاضرات و موافقت قلبها با همانندی سیر و سلوکشان در صفات، ببینند؛ انوار را از غیب به آن متصل نمود…

مؤانست مریدان با اراده و مؤانست دوستداران، با محبت است… هرچیزی با هم جنس خود مأنوس می‌شود و به کسی می­پیوندد که در شأن و منزلتش باشد (۴).

می­گوید: برخی گفتند: با رسالت، در میان قلوب فرستاده­ شدگان الفت ایجاد کرد و قلوب انبیا با نبوت، قلوب صدیقین با درستی، قلوب شهدا با مشاهده، قلوب صالحان با خدمت و قلوب عموم مومنان با هدایت الفت گرفت.

فرستاده­ شدگان را رحمتی بر انبیا قرارداد و انبیا را رحمتی بر صدیقان، صدیقان را رحمتی بر شهدا، شهدا را رحمتی بر صالحان، صالحان را رحمتی بر عموم مومنان و مومنان را رحمتی بر کافران نهاد. (۵)

پی نوشت

1. سوره ص : ۷۵ .
2. حجر : ۲۹ .
3. صحیح مسلم ج: ۴ ص: ۲۰۴۵ .
4. شیخ عمر الفوتی – رماح حزب الرحیم على نحور حزب الرجیم (پی­نوشتی بر جواهر المعانی اثر علی حرازم ) – ج ۱ ص ۲۸ – ۲۹
5. همان – ج ۱ ص ۲۹ .