در این دوران پیشرفته، با وجود تمامی محکمات مادی، همچنان مردم شاهد کارهای آکروباتیک و حیله های بصری و سیرک و … هستند که همگی متکی بر قوانین فیزیکی و شیمیایی و اصول روانشناختی میباشند. همچنین اخبار و شایعاتی نیز درباره هیپنوتیزم و پدیده های روانشناختی و همچنین مراسمات عجیب بودایی و دیگر مراسماتی که با پدیده های ماوراء طبیعه همراه میگردد، میشنود.
تمامی این موارد باعث میشود که انسان سردرگرم شده و نتواند بین فعالیت های درویشی که ادامه ای پویا از معجزات سرورمان محمد ﷺ هستند با این فعالیت های بعضا مشابه، تفاوتی قائل شود.
و این سردرگرمی و خلط مباحث باعث شده است که برخی فعالیت درویشان را پدیدهای فراروانشناختی یا آیینی بت پرستی یا سحر و جادو بدانند و کار دراویش را مانند آنها تفسیر کنند و این واکنشی است که معمولا مردم در مواجهه با موارد غیرعادی از خود بروز میدهند.
از این رو لازم دانستیم که تفاوت های اساسی بین فعالیت های درویشی و موارد فوق الذکر را برای مسلمانان و غیرمسلمانان تبیین کنیم.
منبع: جناب شیخ محمد کسانزان حسینی – دایرة المعارف الکسانزان از نظر آنچه اهل تصوف و عرفان بر آن اتفاق نظر داشتند.
