جایگاه علم و اهمیت آن در اسلام اساس و ستون و تقویت کننده ساختار آن می باشد و به دلیل اهمیت و فواید آن خداوند سبحان در شروع وحی به علم آموزی امر کرد و اولین آیه ای که جبرییل نازل کرد ( اقرا باسم ربک الذی خلق) بود و همچنین : قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ (بگو آیا کسانی که نمی دانند با کسانی که می دانند با هم برابرند؟)
در حدیث شریف نبوی برای نشان دادن اهمیت علم از قول ایشان آمده : (کسب علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است) و یا نقل است که ایشان فرمود: (از گهواره تا زمان مرگ درپی علم آموزی باشید و یا در جستجوی علم باشید حتی اگر در چین باشد)
و این مثال را به خاطر طی کردن یک مسیر طولانی در آن زمان و تحمل مشقت برای کسب علم گفته اند . همچنین که پیامبر (ص) در روز بدر امر کردند که هر یک از اسرای قریش باید به ده نفر از مسلمانان خواندن و نوشتن یاد بدهند تا آزاد شوند.
از معانی آیات قرآن و احادیث پیامبر روشن می شود که تحصیل و آموزش علم بر تمام احاد امت اسلام اعم از مرد و زن واجب می باشد و علوم دینی اسلام و قرآن که حقیقت و شریعت و اساس دین اسلام می باشد در اولویت قرار دارد. همانا قرآن علم الهی می باشد و به این دلیل یک مسلمان برای رسیدن به آگاهی در مسیر آموزش اصول و تعالیم قرآنی که در دستور اسلام و حضرت محمد (ص) می باشد قرار گیرد.
علوم براساس نوع آن
۱-علوم ظاهری : که شامل تمامی علوم دینی که مکان مطالعه و آموختن آن ها در کتاب ها وجود دارد تا علوم مادی دیگر مانند پزشکی و ریاضیات و علوم طبیعی و جامعه شناسی و روانشناسی و علوم فضایی و …
۲-علوم طریقت : علومی که امکان کسب و آموختن آن ها در هیچ کتابی وجود ندارد و تنها در مصاحبت مشایخ طریقت و عارفان و سلوکیت به دستان آن ها می باشد.
و از آنجا که طریقت کسنزانی امتداد رسالت سرورمان محمد است و از روح اسلام نشعت گرفته پس تمام مریدان را به کسب علم و عمل ملزم می کند و به پرورش روح خود در جهت رویارویی با چالش های علمی و شناخت غایت اصول اسلام و چارجوب مبانی طریقت بپردازند.
خداوند در قرآن با انسان به عنوان مخاطب دارای شعور سخن می گوید و نظر او را به اسرار هستی جلب می کند که مخاطب مسلمان بدون دسترسی به علم از درک آن عجز می باشد. این افراد را کسانی که به تفکر می پردازند را مدح می کند.
و تفکر می کنند در آفرینش آسمان و زمین و می گویند که : ربنا ما خلقت هذا باطلا (پروردگار ما هیچ چیز را به باطل خلق نکرد )
و افرادی که به دنبال تفکر نمی باشند را ملامت کند. أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ آنها مانند چهارپایانند و بلکه از آنها گمراه ترند.
همانا مسلمان زمانی که به اجرام و مدارها و حرکت های آن ها در منظومه شمسی نظر می کند و به نظم حیرت انگیزی که هیچ خلل و سستی و تاخیر یا شتابی در حرکت آنها نیست متوجه این امر می شود که آفریدن این ها کار خالق مدبر و تواناست که در هر مخلوقی اشارتی قرار داد که به عظمت وجود او دلالت دارد . و این همه هماهنگی بنابنظر بعضی از متفکرین که با نگرش مادی به علوم طبیعی می پردازند کار تصادفی یا اتفاقات طبیعی نمی باشد.
و این حقیقت را فقط اهل علم و بصیرت و تجربه درک می کند.پس علوم خداوند سبحان از روز ازل موجود بود ولی خداوند سبحان هرآنچه بخواهد و به واسطه هر آنکس که خود بخواهد نشان می دهد و تمام اکتشافاتی که به دست دانشمندان انجام می شود همان است که خدا می خواهد از سود اکتشافی که دانشمندان سبب آن می باشند برای مردم مکشوف شود و ابداع آنها هیچ تاثیری بر روی بشر نمی گزارد.
پس علم سلاح مومن می باشد که خداوند آن را از عدم برای بندگانش به وود آورد و آنها را به کسب آن دعوت نمود و همچنین اهل طریقت به به ضرورت کسب علم برای مرید سالک تاکید می کنند . حضرت عبدالقادر گیلانی (ق) می فرمایند: علم را کسب کنید که در آن خیر است و به آن عمل کنید تا از آن علم سود ببرند . علم مانند شمشیر است و عمل به آن مانند دست . شمشیر بدون دست و دست بدون شمشیر به هیچ عنوان برنده نمی شود
منابع :
۱ – العلق : ۱
۲ – الزمر :۹
۳- آل عمران : ۱۹۱
۴ – الفرقان : ۴۴
۵ – فصلت : ۵۳
۶ – جلاء الخاطر نوشته حضرت السید الشیخ عبد القادر گیلانی – الناشر الشیخ محمد الکسنـزان
المصدر : الشیخ محمد الکسنزان ـ کتاب الطریقه العلیه القادریه الکسنزانیه ص۱۱۵
