سوال: آیا درست است که گفته می‌شود یک فرد بین دو شیخ همانند این است که یک زن دو همسر داشته باشد؟ چرا؟ چه اشکالی دارد که یک نفر از چند منبع علم بیاموزد؟ پاسخ مرا بدهید، خداوند به شما خیر عطا فرماید.
جواب: این سخن تعبیری است از نظر بعضی از مشایخ طریقت‌های تصوف در مورد شرایط سیر و سلوک در راه رسیدن به خدای تعالی، این سخن تنها یک تشبیه است، و حرف درست همان است که از زبان چند تن از مشایخ و از جمله شیخ اکبر بن عربی قدس الله سره در فتوحات مکیه ج ۲ ص ۳۶۶ آمده است.
و برای توضیح آن می‌گوییم: اهل تصوف دریافت علوم عقلی از هر تعداد از علما یا مذاهب را منع نمی‌کنند، زیرا همه‌ی آنها اجتهاداتی دارند که بر منابع شرعی شناخته شده، تکیه دارند، اما در مورد علم قلب و طب نفوس شایسته است که مرید به همراهی با شیخ واحدی بپردازد؛ زیرا شیخ برای مرید مثل پزشک برای بیمار است، و همانطور که دریافت داروهای مختلف از پزشکان متعدد درست نیست تربیت نفس نیز در بیش از یک راه و مسیر تصوف، درست نیست حتی اگر تمام طریقت‌های عرفانی صحیح باشند.
به همین خاطر است که شیخ اکبر بن عربی قدس الله سره می‌فرماید: «اصل این است که همانطور یک جهان نمی‌تواند دو خدا داشته باشد و یک مکلف نمی‌تواند از دو شریعت مختلف دو پیامبر پیروی کند و یک زن نمی‌تواند دو شوهر داشته باشد، مرید نیز اگر خواهان تربیت باشد، نمی‌تواند دو شیخ داشته باشد، اما اگر میخواهد همنشین شیخی شود ولی در پی تربیت نباشد می‌تواند همنشین تمام مشایخ باشد زیرا تحت حکم و فرمان آنان نیست، به این همنشینی، همنشینی برکت می‌گویند، جز اینکه از این مسیر هیچکس به راه خدا نمی‌آید پس پیمان اساس رستگاری است».
