سوال: چراجملات صلوات را تغییر داده و آن را تبدیل به شکلی از صلوات کرده‌اید که صلوات وصفیه نام دارد؟ آیا خود پیامبر خدا به ما یاد نداده‌است که چگونه بر او صلوات بفرستیم؟ آیا جایز است که آنچه را که پیامبر خدا به ما یاد داده رها کنیم و شکل جدیدی از صلوات از خودمان بدعت گذاریم؟
جواب: برادر عزیز: ما صلوات ابراهیمی را که پیامبر خدا خود به ما آموخته است تغییر نداده‌ایم بلکه ما بیش از همه مردم با این شکل شریف از صلوات بر رسول‌خدا صلوات می‌فرستیم، اما می‌خواهیم به شما برادر گرامی عرض کنیم که وارد شدن صیغه و الگوی خاصی از صلوات بر پیامبر به معنی منع از شکل‌های دیگر صلوات نیست، به طور مثال پیامبر به ما آموخته است که بهترین استغفارها این است: «اللهم انت ربی لا اله الا انت خلقتنی و انا عبدک و انا علی عهدک و وعدک ما استطعت، اعوذ بک من شر ما صنعت، ابوء لک بنعمتک علی و ابوء بذنبی فاغفرلی فانه لا یغفر الذنوب الا انت: بارالها، تو پروردگار من هستی، هیچ معبود برحقی جز تو وجود ندارد، تو مرا آفریده‌ای و من بنده‌ی توام و در حد توانم بر عهد و پیمانی که با تو بسته‌ام پایبندم، و به نویدی که داده‌ای یقین دارم، از شر اعمال خویش به تو پناه می‌آورم و به نعمت‌هایی که به من داده‌ای اعتراف می‌کنم، و به گناهان خویش اقرار دارم، پس مرا بیامرز که کسی جز تو گناهان را نمی‌آمرزد»(۱)
حال این شکل استغفار به این معنا نیست که روش استغفار ما یعنی: (استغفر الله العظیم و اتوب الیه) منع شده باشد.
ما می‌بینیم که صحابه رضی الله عنهم نیز می‌دانستند که این شیوه‌ها بهتر است اما فقط در مواردی مثل نماز که گفتنش ضروری بود آن را به جا می‌آوردند، و در غیر آن زمان براساس لذتی که از صلوات فرستادن بر پیامبر ما می‌بردند در آن دخل و تصرف می‌کردند، از عبدالله بن مسعود رضی الله عنه روایت شده است که گفت: «هرگاه بر رسول خدا صلوات می‌فرستید خوب صلوات بفرستید زیرا شما نمی‌دانید شاید آن صلوات بر ایشان عرضه شود، گفتند: آن را به ما یاد بده،گفت: بگویید: «اللهم اجعل صلاتک و رحمتک و برکاتک علی سید المرسلین و امام المتقین و خاتم النبیین محمد عبدک و رسولک امام الخیر و قائد الخیر و رسول الرحمه اللهم ابعثه مقاماً محموداً یغبطه به الاولون و الاخرون اللهم صل علی محمد و علی آل محمد کما صلیت علی ابراهیم و علی آل ابراهیم انک حمید مجید اللهم بارک علی محمد و علی آل محمد کما بارکت علی ابراهیم و آل ابراهیم انک حمید مجید» (۲)
از این حدیث فهمیده می‌شود که عبدالله بن مسعود رضی الله عنه تنها صلوات ابراهیمیه را ذکر نکرده بلکه پیش از آن جملاتی را گفته که از جانب پیامبر نیست و او خود آن را ساخته بود، پس آیا عبدالله مسعود چیزی را به شرع وارد کرده که از شرع نیست؟
واقعیت خلاف این است، و مشکل از اینجاست که بیشتر مردم بین عبادت‌های مقید و عبادت‌های مطلق تمیز قائل نمی‌شوند، و از عبادت های مطلقه (آزاد)، صلوات بر پیامبر خداست و به همین خاطر است که می‌بینیم عالمان و صالحان این امت دست به تفنن زده و در الگوی صلوات بر پیامبر ابداع و نوآوری کردند، به طور مثال در کتاب الرساله از امام شافعی رضی الله عنه روایت شده که گفت: «اللهم صل علی سیدنا محمد کلما ذکرک الذاکرون وغفل عن ذکره الغافلون» و این جمله نیز از جانب پیامبر نیست.
و ما از طرف خود از شما برادر بزرگوار می‌خواهیم که با هر روش و جمله و الگویی که می‌خواهید زیاد بر پیامبر صلوات بفرستید زیرا صلوات به اجماع امت از بهترین روش‌های نزدیکی به خدای متعال است، و اگر می‌خواهید که با خدا و فرشتگان همراه شوید بر پیامبر خدا صلوات بفرستید، زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما: به راستی که خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای کسانیکه ایمان آورده‌اید بر او درود فرستید و کاملا تسلیم فرمان او باشید» (۳)
حاشیه‌ها
- صحیح البخاری – ج۵ ص ۲۳۲۳
- سنن ابن ماجه ج: ۱ ص: ۲۹۳ برقم ۹۰۶
- الأحزاب : ۵۶
