حقیقت خلوت نزد سادات کسنزانی از شیخ اول خاندان کسنزانی، یعنی شیخ عبدالکریم مشهور به شاه کسنزان آغاز می شود. شاه کسنزان یعنی سلطان غیب. روزی ایشان همچون جدش، حضرت مصطفی(ص ) میل به خلوت پیدا کرد و با قطع رابطه از دیگران در غاری که میان کوه سگرمه بود به عبادت خداوند مشغول شد. به علّت راههای صعب العبور، تا آنروز پای کسی به آنجا نرسیده بود ،. وی تا چهار سال در آنجا ماند و کسی از مکانش خبر نداشت. روزها به ذکر خدا می نشست و شبها به نماز می ایستاد و در حالی که قلبش از ترس خداوند لبریز بود به رکوع و سجود می پرداخت و به خدای خویش ( جل و علا) تقرب می جست. مردم در راز اختفای سید عبدالکریم حیران بودند و این امر تا آنجا طول کشید که همگان گمان بردند وی از این دنیا به سوی پروردگارش رحلت کرده است. هم از این رو بود که با لقب (شاه کسنزان) مشهور گشت : یعنی کسی که هیچ کس از حقیقت امرش خبر ندارد. و نیز از این رو بود که خداوند تعالی خواست تا طریقتش نیز که دارای سرّی عظیم است ، سرّی که هیچکس تا روز قیامت آن را نخواهد دانست و مشایخ آن نیز در هر زمان سلطان زمان، استاد وقت و غوث اعظم اند، طریقت کسنزانی نامیده شود. هنگامی که خداوند سبحان مقدر کرد تا پرده از روی راز اختفای این غوث بر کنار رود مکان اختفا و یا همان خلوتش را در رویائی، به برادرش نشان دادسپس مشایخ کسنزان نیز با گامهای ایمانی استوار بر این مسیر نبوی رفتند و با این کار خود، سنّت مقّدس محمدی را زنده کردند. سنّتی که انسان را از مرگ جهل و دوری نسبت به خداوند بیدار می سازد، همان مرگی که به واسطه حجابهای دنیا و نفس به وجود می آید. او را بیدار میسازد تا به زندگی حقیقی که در این آیه کریمه به آن اشاره کرده دست یابد ( : یا ایها الَّذینَ آمنُوا استَجِیبوا للَّه وللرَّسولِ إِذَا دعاکُم لما یحییکُم (انفال/ . ۲۴ یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می خواند که شما را حیات می بخشد.
پس، آنها را به نور معرفت و قرب خویش زنده ساخت و حجابهای میان آنان و پروردگارشان را برداشت وآنان به لقب (پیران کوهستان و یاران خلوت و جلوت) معروف گشتند. آخرین نفر از این سلسله نورانی و مبارک حضرت سید شیخ غوث حاضر، محمد کسنزانی حسینی است که تاج این روش الهی و محمدی را بر سر نهاد. او که در زمان شیخ و استاد و پدر خود، حضرت غوث عبدالکریم کسنزان برای پیشرفت خودش خلوتهای زیادی را گذراند پس از نشستن بر سجاده شیخیت نیز به منظور راه بردن و تربیت مریدان و ترقی روحیشان دو بار خلوت کشید. این که، طریقت کسنزانی که امتدادی از این سلسله نورانی مبارک است با چنین خلوت پر برکتی شروع می شود به ما نشان می دهد که خلوت چه اثر بزرگی در راه رسیدن به خدای تعالی دارد، خواه این خلوت، از آنِ مشایخ، با آن جایگاه والایشان باشد و یا مربوط به مریدان که خواهان سلوک بر مسیرمشایخ اند .
